สังคมไทยเป็นสังคมที่อยู่ภายใต้การปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข การที่สังคมจะอยู่ได้อย่างสงบสุขนั้น คนในสังคมต้องปฏิบัติตามแนวทางที่สังคมกำหนดไว้ เช่น เคารพกฎหมาย เคารพสิทธิ เสรีภาพในด้านต่างๆ หากกล่าวถึงคำว่า สิทธิ เสรีภาพ หลายคนอาจเข้าใจว่ามีความหมายเหมือนกัน แต่แท้ที่จริงแล้ว สองคำนี้มีความหมายที่ต่างกัน แต่มักใช้ร่วมกันอยู่เสมอ
สิทธิ หมายถึง อำนาจอันชอบธรรมที่สามารถกระทำการใดๆ โดยไม่มีผู้ใดบังคับ ได้อย่างอิสระ แต่ต้องได้รับการรับรองทางกฎหมาย
เสรีภาพ หมายถึง การใช้สิทธิ การตัดสินใจกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง โดยไม่มีบุคคลอื่นแอบอ้างหรือใช้อำนาจแทรกแซงในการใช้สิทธิและการตัดสินใจนั้นๆ และในการใช้สิทธิ การตัดสินใจนั้นต้องเป็นการกระทำที่มาจากตัวเอง และต้องไม่เป็นการฝ่าฝืนกฎหมาย ทั้งนี้นอกจากเป็นการกระทำที่ไม่ผิดกฎหมายแล้ว ต้องคำนึงถึงกฎเกณฑ์ต่างๆ อีกด้วย เช่น ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการที่จะทำให้สังคมอยู่ได้อย่างมีความสุข
ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ได้กำหนด เสรีภาพ ของคนไทย ดังนี้
- คนไทยจะได้รับความคุ้มครองในส่วนที่อยู่อาศัย จะไม่มีบุคคลใดเข้ามาในเคหสถานได้ หากมีการตรวจค้น หรือเข้าไปในเคหสถาน โดยไม่มีหมายค้น หรือ ผู้ครอบครองไม่ได้ยินยอม
- ไม่สามารถเนรเทศบุคคลผู้มีสัญชาติไทยออกนอกประเทศและไม่สามารถห้ามบุคคลผู้มีสัญชาติไทยเข้าประเทศได้
- คนไทยสามารถแสดงความคิดเห็น โดยการพูด เขียน หรือวิธีอื่นๆได้ แต่ต้องไม่ขัดกับความมั่นคง เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง
- คนไทยสามารถเลือกนับถือศาสนา ตามความศรัทธา แต่ต้องไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย ศีลธรรม และหน้าที่
- ในการติดต่อสื่อสารถึงกันต้องเป็นไปอย่างถูกต้องตามกฎหมาย แต่ไม่สามารถทำการต่างๆ เช่น เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลได้
- คนไทยสามารถชุมนุมได้อย่างสงบ ปราศจากอาวุธ ยกเว้นในสถานการณ์ฉุกเฉิน การประกาศใช้กฎอัยการศึก หรืออยู่ในภาวะสงคราม
- คนไทยสามารถรวมตัวกันเป็นสหองค์กร องค์กรเอกชน หรือหมู่คณะอื่นๆ ได้ ยกเว้นการอาศัยกฎหมายเฉพาะเพื่อคุ้มครองประโยชน์ของคนส่วนรวม
- คนไทยสามารถรวมตัวกันจัดตั้งพรรคการเมืองได้ ตามวิถีการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
- สามารถจำกัดการประกอบอาชีพ การแข่งขันได้ เพื่อป้องกันการผูกขาดหรือความไม่เป็นธรรมทางการค้า โดยอาศัยกฎหมายในการรักษาความมั่นคงของเศรษฐกิจในประเทศ
จากที่กล่าวมาข้างต้น จะเห็นได้ว่าเสรีภาพเป็นหลักการที่สำคัญของการปกครองระบอบประชาธิปไตย เพื่อความเสมอภาคกันของคนในสังคม ทั้งนี้หน้าที่ของพลเมืองที่ดี คือการเคารพสิทธิ เสรีภาพ ของกันและกัน ช่วยกันพัฒนาประเทศให้เจริญก้าวหน้าต่อไป